توضیحات
◄ از پولیس تا شهر: مقدمه‌ای پدیدارشناسانه دربارهٔ مفهوم شهر/ حمید ملک‌زاده
«دانشگاه در ایران به ضرورتی تأسیس شد»۱٫ ضرورتی که در روایت سید جواد طباطبایی به شکل بنیادینی با مفهوم «اداره» منش‌نمایی می‌شود: اداره امور ملّت. یا اگر دقیق‌تر بگویم اداره واحد سیاسی. دو مفهوم اساسی در این روایت، و در آن عبارت، وجود دارند که برای نوشتن این یادداشت کوتاه به کار من می‌آیند: مفهوم اداره و مفهوم واحد سیاسی. تلاش خواهم کرد تا این مسئله را روشن کنم که چطور مفهوم اداره به معیاری برای سنجش علم خوب از علم بد تبدیل شده است. همین‌طور این مسئله را روشن می‌کنم که چرا نهادهای سیاسی و دانشگاه ایران در سال‌های اخیر بیش از پیش به مفهوم اداره۲ علاقه‌مند بوده‌اند. در اینجا من مفهوم اداره را به عنوان تکنیک سامان دادن به اجزاء و اعضای واحد سیاسی برای برآوردن هدفی از پیش قصد شده استفاده می‌کنم. تلاش خواهم کرد تا در نهایت این مسئله را بررسی کنم که چطور این فهم از اداره و پیوندی که با مفهوم واحد سیاسی برقرار میکند بر نوعی عقلِ سیاسی ویژه استوار شده است که به سازوکارهای خاصی از تولید انسان، از طریق مداخله در وجوه مادّی و روانی او نیرو میبخشد. از آنجایی که گستره دولت ملّی به عنوان واحد سیاسی می‌تواند این یادداشت کوتاه را با چالشهای بنیادینی مواجه کند، من در این مطالعه ضمن حفظ مفهوم اداره، برای بحث درباره واحد سیاسی از مفهوم شهر استفاده خواهم کرد. درواقع تلاش می‌کنم تا ایده ابتدایی خودم را در مورد شهر، به عنوان یک واحد سیاسی که بر اساس سازوکارهای منبعث از مفهوم اداره کار میکند، مورد ارزیابی قرار دهم. بعد از مشخص کردن مسائلی که به اداره شهر، یا حکمرانی شهری، مربوط می‌شوند، از موضعی انتقادی، پیشنهادهای کاربردی لازم برای بحث درباره شهر و مدیریت آن ارائه می‌کنم.
◄ نظام زندگی روزمره: موضوع ارجاعی حکمرانی شهری / فرزاد پورسعید
حکمروایی نوین شهری بر مبنای تغییر پارادایم سیاست، از پارادایم حکومتمحور به پارادایم حکمرانی شکل گرفته و مضمون آن اداره امور شهر از طریق تضمین روالمندی نظام زندگی روزمره شهروندان و ممانعت از بروز اختلال در آن به ویژه در سه حوزه «زمین»، «مسکن» و «فضا»ست. بر این اساس، منطق درونی سامان شهری در تجربه متأخر آن، روالمندی جریان زندگی روزمره یا نظام زندگی روزمره است و از این رو، مصرفکننده نهایی یا موضوع ارجاعی حکمرانی شهری نیز نظام زندگی روزمره شهروندان عادی است.
◄ امتناع از حکمرانی خوب شهری: اداره شهر و مسئله مشارکت/ بهراد فرمهینی فراهانی
اگر حکومت شهری ناظر بر نقش نهادهای رسمی در مدیریت شهری است، حکمرانی شهری به فرایندهایی اشاره میکند که توسط کنش‌های جمعی و نهادهای جامعه‌ی مدنی در تصمیم‌گیری اثر می‌گذارند و سهم مشارکت شهروندان در آن لحاظ می‌شود. حقیقت آن است که جستارها و مقالات متعددی در خصوص حکمرانی خوب شهری به رشته‌ی تحریر درآمده‌اند که نشان‌دهنده‌ی اشراف نظری به این موضوع است. بنابراین، به نظر می‌رسد در ایران مسئله بر سر چیستی ارزش‌های یک حکمرانی خوب شهری نیست بلکه مسئله این است که اولاً موانعی بر سر تحقق حکمرانی خوب شهری وجود دارد که اصلی‌ترین آن‌ها فقدان مشارکت و نبود الزامات آن است؛ و ثانیاً در عمل اعتقادی به نقشِ نهادهای جامعه‌ی مدنی در مدیریت شهر وجود ندارد. به‌عبارت‌دیگر، در ایران از حکمرانی خوب شهری امتناع می‌شود. در این نوشتار، سعی بر آن است که موارد مذکور از طریق بحث و نیز ارائه شواهد برجسته شده و در انتها راهکارهایی در راستای تحقق حکمرانی خوب شهری بیان شوند.
◄ بایسته‌های فرهنگی حکمرانی شهری در جمهوری اسلامی ایران/ سیدعلی مرندی
لازم است چهارچوب سیاست‌های فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران با پرهیز از دوگانه «اباحه‌گری فرهنگی» و «حکومتی شدن فرهنگ» تنظیم گردد و راهکار چنین موضوعی اتخاذ موضع دینی، ملی و انقلابی در سیاست‌گذاری فرهنگی در عین پرهیز از تصدی‌گری در عرصه فرهنگ و فراهم آوردن بستر بروز فعالیت‌های فرهنگی مردمی است. برای این منظور پیشنهاد این نوشتار اتخاذ سیاست‌های فرهنگی زیر در نظام حکمرانی شهری است: «تقدم هنجارسازی بر تبلیغ»، «ترویج فرهنگ همسایگی»، «پرهیز از دوقطبی‌سازی»، «فراهم کردن امکان کنش درون‌ساختاری»، «تلاش برای مشارکت حداکثری مردمی در نهادهای حکومتی»، «مقابله با تراکم‌فروشی»، «مسجدمحوری در معماری شهری»، «پرهیز از یکپارچه‌سازی محیط فرهنگی»، «برطرف کردن اختلال در فرآیند زندگی روزمره»، «احیای امربه‌معروف در چارچوب فعالیت‌های مردمی»، «توجه به معماری اسلامی» و «احیای دسته‌های عزاداری».
◄ حکمرانی شهری و سبک زندگی/ وحیده احمدی
این نوشتار با این هدف که بتواند چالشهای سبک زندگی در حکمرانی شهری را برای کارگزاران، تصمیمگیران و سیاستگذاران این حوزه موشکافی کرده و با تبیین درست موضوع، شناخت درخور و شایستهای از مسئله فراهم آورد و مهمتر از آن، پیامدهای سیاست‌گذاری ناکارآمد در این حوزه بر ثبات سیاسی را یادآوری کند، به نگارش درآمده است.
◄ حکمرانی شهری و مسئلهٔ شادی در ایران/ مجتبی قلی‌پور
ایدهٔ اساسی این گزارش این است که در شهرهای مدرن، شادی، نیازی اساسی و غیرقابل چشم‌پوشی است و ضرورت‌های حکمرانی شهرها از منظر شادمانی شهروندان که در تحلیل نهایی، امنیت‌افزاترین مقولهٔ جهان امروز است، اقتضا میکند که شادی همچون کالایی عمومی در نظر گرفته شود و برای دسترسی تمام شهروندان، صرف‌نظر از وضعیت اقتصادی- اجتماعی به آن سرمایه‌گذاری و تدبیر شود. نگارنده از این منظر به نقد الگوی جاری حکمرانی شهری در ایران به طور کلی و در کلان‌شهر تهران به طور ویژه می‌پردازد؛ الگویی که تفریح و شادی را از یک سو امری حاشیه‌ای و غیرضروری دیده و از سوی دیگر آن را تبدیل به یکی از لوکس‌ترین و غیرقابل دسترس‌ترین کالاها کرده است.
◄ حکمرانی شهری و حافظهٔ تاریخی/ سعید صادقی جقه
حافظه تاریخی و خاطره جمعی از جمله مهم‌ترین مؤلفه‌های سرمایه فرهنگی هستند که به‌مثابه یک لوح و شناسنامه، سبک زندگی، جهانبینی و ریشههای تمدنی جوامع و ملتها را در خود بازتاب داده و هویت اجتماعی و ملی شهروندان را شکل میدهند. حفظ، تقویت و ترمیم حافظه تاریخی و خاطره جمعی، در دنیای مدرن اهمیتی مضاعف یافته است، چرا که شهروندانی که اکنون به واسطه رسانههای جمعی در معرض محصولات فرهنگی سایر جوامع قرار دارند، در صورت ناآشنایی با فرهنگ شهر و دیار خود، لاجرم ارزشها و نمادهای فرهنگ دیگران را وام گرفته و به رنگ آن‌ها درخواهند آمد. نوشتار حاضر برخی از مؤلفه‌های مهم حافظه تاریخی را مورد بررسی قرار داده و توصیههایی برای حفظ و تقویت حافظه تاریخی از طریق حکمرانی شهری یکپارچه ارائه داده است.
◄ حکمرانی شهری و ورزش همگانی: مسائل و راهبردها/ سید مسعود موسوی
یکی از مهم‌ترین کارکردهای نظام حکمرانی شهری در تمام کشورها، زمینهسازی، فراهم کردن امکانات و سامان‌دهی امکانات موجود برای حضور هر چه بیشتر اقشار مختلف یک جامعه در فعالیت‌های ورزشی است و در این راستا، ورزش همگانی از اهمیت و اولویت بیشتری برخوردار است. هر چه عملکرد حکمرانی شهری در یک شهر با شاخص‌های حکمرانی خوب شهری تناسب بیشتری داشته باشد میزان موفقیت آن برای جلب مشارکت بیشتر مردم برای حضور در فعالیت‌های ورزشی بیشتر خواهد بود. در مقاله حاضر، ضمن مرور شاخصص‌های حکمرانی خوب شهری در بخش ورزش و وضعیت حکمرانی شهری ورزشی در شهر تهران، چالش‌ها و آسیب‌های موجود در این عرصه مورد بررسی قرار گرفته و متناسب با آن‌ها راهبردهایی برای ارتقای سطح حکمرانی شهری در حوزه ورزش پیشنهاد شده است.
◄ آسیب‌شناسی اقدامات ضد فساد در شهرداری/ زینب عبدالله‌خانی
فساد یکی از عواملی است که با کاهش مشروعیت نظام سیاسی، پشتوانه‌ی مردمی حکومت را از بین می‌برد و امنیت ملی را با چالش جدی مواجه میکند. فساد معمولاً در جایی پدید می‌آید که پای اموال دولتی یا عمومی در میان باشد. در این بین، شهرداری‌ها یکی از نهادهایی‌اند که خطر فساد آن‌ها را تهدید میکند و به دلیل رابطه‌ی مستقیم این نهادها با شهروندان، پیشگیری از فساد در آن‌ها اهمیت بیشتری دارد. مسئلهٔ اصلی این نوشتار آن است که چرا با وجود تمایل به مقابله با فساد و اقداماتی همچون شفافیت عملکرد، همچنان نتیجه‌ی مبارزه با فساد شکست است و پیروزی چشمگیری در خصوص حذف مصادیق فساد حاصل نمی‌شود. بدین منظور ابتدا برنامه‌های ضدفساد و اقدامات صورت‌گرفته را اجمالاً بررسی میکند، سپس موانعی را بازگو میکند که به دلیل وجود آن‌ها اقدامات ضد فساد به نتیجه نمی‌رسند. در نهایت با توجه به این موانع، راهبردهایی را ارائه می‌دهد که در حذف آن‌ها مؤثر باشند.
◄ حکمرانی شهری و مسئله مسکن/ حکیمه صفایی
مسئله مدیریت مسکن از سوی شهرداری، یکی از مسائل پربحث و مورد اختلاف در میان صاحب‌نظران حوزه مدیریت شهری است. عمده صاحب‌نظران بر این باور هستند که چون مسکن در شهرهای بزرگ به کالایی گران و نادر تبدیل شده است و از آنجا که این گرانی و کمبود، اثراتی ویرانگر بر حیات شهرها خواهد داشت، مدیریت شهری در سطح شهرداری‌ها باید فعالانه در مورد آن وارد عمل شود. با این حال این حوزه از مدیریت شهری به سبب جذابیت عظیم اقتصادی خود، به‌شدت مستعد وقوع فساد و منحرف شدن از مسیر واقعی و اهداف خود است. در مقاله حاضر به این مسئله خواهیم پرداخت که الزامات ورود شهرداری‌ها به بازار مسکن چیست و از چه تهدیدات و اقدامات مخربی باید اجتناب گردد.
◄ جامعه مدنی و حکمرانی شهری / یاسر نورعلی‌وند
شکست‌های آشکار رویکردهای توسعه شهری تحت رهبری دولت در دهه‌های گذشته و افزایش معضلات شهری، گرایش به جامعه مدنی و سازمان‌های غیردولتی را به‌عنوان جایگزین توسعه دولتی، با ظرفیت ارائه رویکردهای نوآورانه و مردم‌محور برای ارائه خدمات، حمایت و توانمندسازی، برانگیخته است. گزارش پیش رو در پی تبیین چرایی و چگونگی این نقش و اهمیت آن در حکمرانی نوین شهری است.
◄ بایسته‌های زیست‌محیطی حکمرانی شهری در ایران/ مراد کاویانی راد
جمعیت جهان از هشت میلیارد تَن گذشته و بیش نیمی از این جمعیت شهرنشین هستند که طی چند سال آینده، به ۶۰ درصد می‌رسد. این روند در چند دهه گذشته در بسیاری از کشورهای توسعهنیافته در قالب شهرنشینی شتابان به تمرکز فراتر از توانش محیطی شهرها در قالب اضافه‌بار محیطی، ناهنجاریی‌های فضایی، شکنندگی محیط زیست شهرها نمود یافته و آینده بیمناکی فراروی کیفیت زیست و محیط زیست شهروندان قرار داده است. بر بنیاد پیشبینیها، فرایند شهرنشینی در ایران روندی فزاینده خواهد داشت و کمتر از سه دهه آینده به ۸۵ درصد با تمرکز بر کلان‌شهرها خواهد رسید. طی همین بازه زمانی گسترش شهرها در شکل افقی و پراکندهرویی، به فروسایی و افت کیفیت محیط‌زیست در قالب دگرگونی گسترده در کاربری زمین شهرها و نابودی گنجایش بُرد نشست‌گاه‌های شهری نمود داشته است. از این رو، تشدید چالشهای زیست‌محیطی شهری، پایدارترین تنگنای مدیریت شهری در ایران به‌شمار میرود و نیازمند رویکردی نو در حکمرانی شهری است.
◄ حکمرانی شهری و الزامات زیست‌محیطی آن/ سارا قربانی
توسعه شهری در همه جای جهان با تخریب گسترده محیط‌زیست و آسیب‌های اقتصادی، بهداشتی، زیرساختی و نسلی ناشی از آن همراه بوده است. متأسفانه نظام حکمرانی شهری و شهرداری‌ها، در اقدامات خود یا موجب یا همدست در این روند تخریب محیط زیست بوده‌اند. تأمین منابع مالی مورد نیاز برای شهرداری، اقتصاد شهری برای تأمین اشتغال، توسعه زیرساخت و خدمات، بهبود سطح زندگی با افزایش مصرف شهروندان و در نهایت جمعیتپذیری بیشتر شهرها، موجب تخریب محیط زیست شهری شدهاند. آلودگی هوا، آب، خاک و آلودگی صوتی، بحران پسماند، فاضلاب شهری، تخریب پهنههای طبیعی، سرانه فضای سبز، آسیب به گوناگونی گیاهی و جانوری، آسیب به ذخایر آب زیرزمینی و روانآب، تهدید فرونشست زمین و در نهایت ظرفیت حیاتی و زیستی شهرها از حیث تابآوری در شرایط بحرانی و امکان توسعه بلندمدت و پایدار، مهم‌ترین مسائل زیست‌محیطی حکمرانی شهری را تشکیل میدهند. سؤال اینجا است که حکمرانی شهری باید چه الزامات زیست‌محیطی را دنبال کند و چگونه میان تأمین درآمد برای شهرداری، ادامه حیات اقتصادی شهر، رفاه شهروندان و پایداری دستاوردهای شهر که در گروه حفظ محیط زیست است، آشتی و توازن ایجاد کند؟
◄ حکمرانی شهری و مدیریت امنیتی اتباع خارجی در تهران/ امین پرتو
حضور پُرشمار اتباع خارجی به‌خصوص اتباع افغانستان در تهران سؤالات متعددی در رابطه با مدیریت انتظامی، اطلاعاتی، امنیتی و اداری این حضور پدید آورده است. با سقوط حکومت جمهوری تحت حمایت آمریکا در افغانستان و روی کار آمدن مجدد طالبان، مهاجرت افغان‌ها به ایران وسعت بسیار بیشتری گرفت و اعداد تکاندهندهای از این مهاجرت ذکر شده است. با بحران اقتصادی روی داده در پاکستان هم مهاجرت اتباع این کشور به ایران هم وارد ابعاد میلیونی شده است. ترکیب این مهاجرتهای میلیون نفری با مشکلات از پیش انباشته شهر تهران و نیز افزایش مشکلات اقتصادی و اقلیمی در ایران، مسئله مدیریت امنیتی حضور این مهاجرین تازه‌وارد به کشور را به‌صورت جدیتری مطرح ساخته است. در این میان سه رویکرد متفاوت در نحوه مواجهه با حضور اتباع افغانستان و پاکستان در پایتخت و در کل کشور وجود دارد. رویکرد خوش‌بینانه و باز به جد به دنبال اعطای اقامت و حتی شهروندی به تعداد پُرشماری از این افراد یا اکثریت آنان است. رویکرد بدبینانه و بسته با تأکید بر خطرات امنیتی ناشی از تغییر جمعیتی در ایران به سبب این حضور و نیز فقدان ظرفیت اقتصادی و اقلیمی ایران، خواستار برخورد جدی با این حضور است. رویکردی میانه (البته نه به معنی میانهروانه بلکه مابین این دو رویکرد) هم وجود دارد که معتقد به بهره جستن از فرصتهای حضور اتباع دو کشور مزبور و کاستن از خطرات آن است. نوشته حاضر بر این باور است فرصت اقتصادی ناشی از حضور این اتباع خارجی در تهران و کل کشور بسیار اندک و هزینه اقتصادی، امنیتی، اقلیمی و اجتماعی آن بسیار زیاد است و در نتیجه با افزایش شمار اتباع افغانستان و پاکستان در تهران، در میان‌مدت، کشور ایران دچار آثار ویرانگر راهبردی خواهد شد.
◄ حکمرانی شهری و دیپلماسی عمومی/ پیمان حسنی
امروزه با گسترش و پیشرفت جوامع، کشورها تنها بازیگران عرصه بین‌المللی به شمار نمی‌روند و موجودیت‌های جدیدی نیز پا به عرصه کنش‌گری در نظام بین‌الملل گذاشته‌اند. در این میان، شهرها نیز یکی از این بازیگران نوظهور بوده و توانسته‌اند نقش مهمی در عرصه بین‌المللی ایفا کنند. این نوشتار به صورت مختصر به مسئله حکمرانی شهری و دیپلماسی عمومی می‌پردازد و راهکارهایی را برای ارتقای میزان کنش‌گری شهرهای کشور ارائه می‌دهد.
بررسی
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.