توضیحات
◄ جامعهٔ پسااعتراضی و الزامات عادیسازی/ سعید صادقی جقه
جامعه پسااعتراضی، جامعهای است که شهروندانش ترکیبی از ناامیدی، خشم، ترس، اضطراب و عدم اطمینان را تجربه کرده و در بازگشت به زندگی عادی با دشواری مواجه هستند. بهطور مشابه، نظام سیاسی و حکمرانی هم در این جوامع، بخش قابل‌توجهی از اعتماد مردمی را از دست داده و دچار سردرگمیهای سیاستی و کارکردی می‌شود. در نوشتار حاضر با تأمل در برخی تحولات اجتماعی ـ سیاسی مرتبط با اعتراضات سال گذشته، توصیههایی برای اجتناب از پیامدهای منفی اعتراضات و گذر از دوره پسااعتراضات ارائه شده است.
◄ ارزیابی محورهای دفاعی و امنیتی در برنامهٔ هفتم توسعه/ گروه مطالعات پایه و روش‌شناسی
لایحه برنامه هفتم توسعه در آستانه رسیدگی و تصویب در مجلس شورای اسلامی است. بخشی مهم از این لایحه مربوط به حوزه مسائل دفاعی و امنیتی است. الزامات و مطالبات مطرح شده در این بخش گرچه با این مقصود مطرح شده که کاستیها و خلأهای دفاعی و امنیتی کشور را پوشش دهد، با این حال به نظر میآید شتاب‌زدگی، فقدان دید جامع و همهجانبهنگر، عدم توجه به گستره رو به رشد تهدیدات دفاعی و امنیتی علیه ایران و در نهایت این تصور که صرفاً افزایش هزینهها و سهم از بودجه موجب بهبود وضعیت امنیتی و دفاعی خواهد شد، در متن این بخش از لایحه برنامه هفتم غلبه دارد. از همین رو به نظر میآید مفادی از لایحه مزبور نیازمند بازاندیشی اساسی است.
◄ دلایل افت تحصیلی دانش‌آموزان دهه هشتادی/ سیدنوید کلهرودی
با انتشار نتایج آزمون پرلز ۲۰۲۱ در خردادماه سال جاری، مشخص شد که دانش‌آموزان ایرانی به لحاظ رتبه جزو آخرین کشورها هستند. این اتفاق به نظر ما دلایلی مختلفی دارد که از جمله می‌توان به بی‌معنا شدن کلان‌روایتی به نام درس خواندن، بی‌سوادی و کم‌سوادی معلمان قدیمی و تفاوت عظیم سبک زندگی آن‌ها با بچههای دهه هشتادی، افت محتوای کتب درسی و کاربردی نبودن آن‌ها، شکل‌گیری مافیای کنکور و تغذیه آن‌ها از ترس دانش‌آموزان، کیفیت پایین آموزشی دانشگاه فرهنگیان و در نهایت بحران‌های روانی و اجتماعی همچون افزایش طلاق اشاره کرد. نگارنده تلاش کرده تا در این یادداشت ضمن تشریح این عوامل به ارائه چند راهکار جهت بهبود این وضعیت بپردازد.
◄ سایه‌روشن جشن عید غدیر ۱۴۰۲ در تهران/ گروه مطالعات ایران
روزجمعه، ۱۶ تیرماه ۱۴۰۱، مصادف با روز عید غدیر جشنی بزرگ به شکل راهپیمایی و در حد فاصل میدان امام حسین (ع) و میدان آزادی برگزار شد. این دومین بار است که جشن عید غدیر به این شکل و شمایل در تهران برگزار می‌شود. به‌رغم تلاش‌های بسیار، نیت‌های پاک و وجوه روشن و مثبت این جشن بزرگ، آنچه در عمل رخ داد نمایش‌دهندهٔ برخی سویه‌های تاریک و ابعاد منفی است که چنانچه بدان‌ها توجه کافی صورت نگیرد و برگزاری این جشن بزرگ و باشکوه به شکل فعلی تداوم یابد، ممکن است از اهداف معنوی و ملی خود دور شده و به ضد خود تبدیل شود. لذا در این گزارش تلاش می‌کنیم ضمن تشریح سویه‌های مثبت و منفی این جشن بزرگ، نکاتی را برای اصلاح امور در سال‌های بعد و کاربست در موارد مشابه پیشنهاد کنیم.
◄ آسیب‌شناسی نظام مدیریت حوضه‌های آبریز در ایران/ مراد کاویانی‌راد
ایران سرزمینی بهذات کم بارش با آب‌وهوایی خشک و نیمه‌خشک است. طی چند دهه گذشته برخاسته از گسترش شهرنشینی، افزایش جمعیت، گسترش کشاورزی آببر، ناکارایی مدیریت منابع آب، پراکنش نامتعادل جمعیت و مکانیابی نادرست بسیاری از صنایع آببر و چیرگی ایدئولوژی و امنیت بر توسعه، بارگذاری‌های محیطی فراتر از ظرفیت محیطی و توانش جغرافیایی در بسیاری از مناطق رخ داده و بازتاب‌های آن در قالب افت گسترده سطح آبخوان‌ها و فرونشست زمین در سراسر کشور نمود یافته است. طی این بازه زمانی نیز برنامههای توسعهای گوناگون و گاه ناسازگار به اجرا درآمده که افزون بر این‌که کارایی نداشته با توانش‌های جغرافیایی و مرز طبیعی حوضه‌های آبریز ناسازگار بوده و به فروسایی بنیادهای زیستی به‌ویژه نابودی منابع محدود آب نیز انجامیده‌اند.
◄ موج توسعه‌گرایی اقتصادی در منطقه و غفلت راهبردی ایران/ یاسر نورعلی‌وند
توسعه‌گرایی اقتصادی و حرکت در مسیر اقتصادهای دانش‌بنیان و فناوری‌محور در منطقه در حالی در سال‌های اخیر به یک موج فراگیر منطقه‌ای تبدیل شده است که در ایران شاهد یک غفلت راهبردی و عقب‌فتادگی روزافزون در این زمینه هستیم. گزارش پیش رو، به بررسی پیشران‌های این توسعه‌گرایی اقتصادی و ویژگی‌ها و الزامات آن و همچنین پیامدهای غفلت راهبردی ایران از این روند فراگیر منطقه‌ای می‌پردازد.
◄ ابعاد اقتصادی-سیاسی مناقشه بر سر میدان گازی آرش/ عبداله قنبرلو
در حالی‌که تنش‌های سیاسی تهران-ریاض رو به کاهش گذاشته و روابط دیپلماتیک ایران با کشورهای عربی و در رأس آن‌ها عربستان سعودی در حال بهبود است، ظهور مناقشه جدید بر سر میدان آرش ابهامات تازه‌ای را درباره جهت‌گیری روابط بین دو کشور ایجاد کرده است. فعلاً نمی‌توان با دقت پیش‌بینی کرد که اختلاف مذکور در آینده به چه سمت و سویی کشیده شده و چه تأثیری بر دیپلماسی تنش‌زدایانه و منافع ایران بگذارد؛ اما روشن است که دولت جمهوری اسلامی برای حرکت در دو مسیر پیگیری منافع کشور و تنش‌زدایی در منطقه راه دشواری در پیش دارد.
◄ نظام مسائل راهبردی جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با رژیم صهیونیستی/ گروه مطالعات بین‌الملل
در بیش از چهار دهه گذشته مناسبات ایران و رژیم صهیونیستی همواره بر بنیان دشمنی بوده است. حمایت از مردم مظلوم فلسطین یکی از دال‌های گفتمانی انقلاب اسلامی بود که در سال‌های گذشته به شکل دشمنی کامل با رژیم صهیونیستی تکوین یافته است. طبعاً دشمنی شدید بین دو بازیگر آثار و پیامدهای پایداری در مناسبات منطقه‌ای به همراه دارد. پرسش اساسی این گزارش این است که در حال حاضر و در آینده میان‌مدت پنج‌ساله، جمهوری اسلامی ایران در محیط راهبردی خود در ارتباط با رژیم صهیونیستی با چه مسائل و مشکلاتی روبرو است؟ این مسائل چه تأثیری بر همدیگر دارند و برای مقابله با این مسائل تمرکز و اولویت تصمیم‌گیرندگان و سیاست‌مداران باید معطوف به کدام یک از آن‌ها باشد؟
◄ ابتکار امنیت جهانی چین و معماری امنیتی جدید در غرب آسیا/ علیرضا ثمودی
ارائۀ ابتکار امنیت جهانی از سوی رئیس‌جمهور چین در مجمع بوآئو در آوریل ۲۰۲۲، حاوی اصول کلی و موسع دربارۀ مسائل امنیتی در سطح جهان است. این ابتکار آخرین گفتمان بین‌المللی چین است که به‌دنبال به چالش کشیدن نظام حکمرانی جهانی غرب‌محور و مشروعیت‌زدایی از نقش آمریکا و تدوین یک رویکرد خاص به حکمرانی امنیتی در آسیا است. در این یادداشت، تلاش شده است افزون بر اشاره به دلایل توافق تهران و ریاض، پیامدهای ابتکار امنیت جهانی چین بر خاورمیانه و خلیج فارس بررسی شود.
◄ چشم‌انداز دعوای ایران علیه کانادا در دیوان بین‌المللی دادگستری/ پیمان حسنی
در تاریخ ۲۷ ژوئن سال ۲۰۲۳دیوان بین‌المللی دادگستری (از این پس به اختصار دیوان) از ثبت شکایتی از جانب دولت جمهوری اسلامی ایران علیه دولت کانادا درخصوص نقض مصونیت‌های دولت جمهوری اسلامی ایران خبر داد. توقیف ساختمان‌های دولت ایران و ضبط غیرقانونی وجوه متعلق به دانشجویان واقع در حساب سفارت ایران در کانادا از جمله اقدامات کانادا بوده که نقض مصونیت دولت ایران به شمار رفته و مغایر قواعد مسلم حقوق بین‌الملل عرفی است. در این نوشتار، پس از بررسی فرض دارا بودن صلاحیت رسیدگی برای دیوان، فرجام رسیدگی به این دعوی از منظر ماهیتی در پرتو رأی مصونیت صلاحیتی دیوان ۲۰۱۲(دعوی آلمان علیه ایتالیا) بررسی خواهد شد.
◄ نگاه دیگران: بازتاب‌های رونمایی از موشک هایپرسونیک فتاح/ علیرضا ثمودی
رونمایی از موشک هایپرسونیک فتاح در خرداد ماه ۱۴۰۲ بازتاب خاصی در میان کشورهای غربی و کشورهای منطقه، به‌ویژه رژیم صهیونیستی داشته است. البته باید به این موضوع اشاره کرد که در مورد قابلیت‌های موشک فتاح دیدگاه‌های مختلفی به‌ویژه در درون جامعۀ دفاعی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی مطرح شده است. برخی از کارشناسان به عملیاتی شدن این موشک با تردید نگاه می‌کنند و در مقابل برخی دیگر اشاره می‌کنند که باید هر تهدید از سوی ایران را جدی گرفت. همچنین اعلام این خبر با واکنش دولت‌های غربی مواجه شد و تلاش دولت‌ها و رسانه‌های غربی، مطرح ساختن این روایت بوده است که فعالیت‌های ایران به یک تهدید جهانی تبدیل شده است.
◄ کتاب ماه: اهمیت روایتگری در بازسازی شهر: نگاهی به کتاب «شهر از نو»/ سید نوید کلهرودی
بازسازی دوباره یک شهر پس از وقوع یک حادثه (همچون سیل و زلزله) و یا یک رخداد مخرب انسانی (همچون بمباران ناشی از جنگ) تنها به دوباره‌سازی فیزیکی و ساختن دوباره شهر محدود نمیشود. به‌عبارت‌دیگر در فرآیند دوباره ساختن یک شهر باید به مسائل مختلفی از جمله هویت‌بخشی به شهر و ساکنان ناامید و بیخانمان آن توجه داشت. فرآیندی که میتواند به مشروعیت‌بخشی و یا حتی مشروعیت‌زدایی از نظامهای سیاسی منجر شود. لارنس ویل و توماس کامپانلا، نویسندگان کتاب «شهر از نو» که با ترجمه نوید پورمحمدرضا از سوی نشر اطراف در سال ۱۴۰۰ منتشر شده است، توضیح میدهند که توجه به مسائل فرهنگی با استفاده از هنر روایتگری و تخیل اصلیترین عنصری است که نظامهای سیاسی در بازسازی یک شهر و بهبود تاب‌آوری ساکنان آن باید در پیش بگیرند.
بررسی
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.