بودجۀ ریاضتی در آموزش و پرورش: تداوم غفلت استراتژیک

توضیحات

امروزه کشورهای جهان به طور میانگین حدود 4.5درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به آموزش اختصاص می‌دهند. این رقم در کشورهایی که آموزش و پرورش نسبتاً موفقی دارند به بالای ۵درصد و در کشورهای ثروتمند و پیش‏رو جهان به بالای ۷درصد می‌رسد. این در حالی است که سهم بودجه آموزش از جی‌دی‌پی در ایران طی ده سال اخیر هیچگاه به ۴درصد نرسیده و میانگین ده سالة اخیر آن هم کمتر از 5/3درصد بوده است. سهم بودجۀ آموزش و پرورش از بودجۀ عمومی دولت نیز وضعیت چندان مطلوبی ندارد و طی ده سال اخیر بین 7 تا 10درصد در نوسان بوده است. سهم حدود 5/3درصدی از جی‌دی‌پی و کمتر از 10درصدی از بودجۀ عمومی دولت برای وزارتخانه‌ای که حدود ۲۰درصد جمعیت کشور به طور مستقیم با آن مرتبطند و سرنوشت کشور در تمام عرصه‌ها به آن گره خورده، در کوتاه‌مدت به معنای فقر فزاینده برای آموزگاران، کاهش مداوم سطح کیفیت آموزش، افزایش سهم هزینه‌های آموزشی در سبد خانوار ایرانی، کالایی‌شدن فزایندة آموزش و طبقاتی‏شدن نظام آموزشی کشور و در بلندمدت به معنای امتناع تحقق اقتصاد دانش‌بنیان و عقبگرد ایران در بسیاری از شاخص‏های توسعة انسانی و حتی توسعة اقتصادی خواهد بود. در این نوشتار وضعیت بودجة آموزش و پرورش در ایران را بررسی و به برخی پیامدهای راهبردی آن اشاره می‌کنیم.